Uluslararası taşımacılık ve ticaret yapan firmalar açısından, gümrük işlemleri sırasında eşyaların doğru biçimde saklanması ve depolanması son derece önemlidir. Antrepo, gümrüğe girişi yapılan malların, işlemleri tamamlanıp çıkışı yapılana kadar bekletildiği depoya verilen isimdir.
Antrepo nedir, antrepo çeşitleri ve tipleri nelerdir gibi sorular, uluslararası ticaret ve taşımacılık yapan firmalarca sıklıkla sorulmaktadır. Yazımızda bu sorularınızın yanıtlarını bulabilir, ithale konu olan mallarınızı hangi koşullarda hangi tip depolarda tutabileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Antrepo, gümrükte işlem yapılan ve evrakları hazırlanan eşyaların dış ticaret işlemleri tamamlanana kadar tutulduğu depoya verilen isimdir. Antrepoyla ilgili tüm işlemler yönetmeliklerle belirlenmiştir. Bu yönetmeliklere göre gümrüğe girişi yapıldıktan sonra antrepoya yerleştirilen eşyaların burada kalması adına herhangi bir zaman sınırlaması yoktur. Eşyanın gümrük işlemleri tamamlanana kadar antrepolarda saklanabilir. Eşyanın antrepoda kaldığı süre boyunca vergi ödemek zorunluluğu da yoktur.
Antrepo çeşitleri genel olarak iki farklı gruba ayrılmaktadır. Bu gruplar genel antrepolar ve özel antrepolar olarak adlandırılmaktadır. Özel antrepolar, yalnızca kiralayan kişilerce kullanılabilmektedir. Genel antrepo çeşitlerinde ise farklı firmalar aynı antrepoyu ortak olarak kullanabilir.
Antrepo kiralanırken, işletme ile firmalar arasında bir anlaşma yapılır. Bu anlaşmada depolanacak olan eşyaların kalacağı toplam süre, hacim ve içerik gibi etkenler belirlenerek bir fiyat belirlenir. Kiralanan antreponun türü de fiyatı etkileyen bir diğer etkendir.
Genel antrepolar da kendi içlerinde iki farklı tipe ayrılmaktadır. Bunlar A tipi antrepo ve B tipi antrepodur.
A tipi antrepolarda stok kayıtları antreponun işletmecisince tutulmaktadır. İşletmecinin stok kayıtlarını tutmasıyla birlikte mallar antrepoya yerleştirilir. Antrepoya yerleştirilen mallarda bir eksiklik olması durumunda, eksik olan malların da gümrük vergileri işletmeci tarafından ödenir.
B tipi antrepolarda ise malların korunmasında sorumlu kişi malların sahibidir. Bu tipte işletmecinin sorumluluğu sınırlıdır. İşletmeci sadece antrepoyu kiralar. Yerleştirilen malların miktarı ve durumu mal sahibinin sorumluluğudur. B tipi antrepolarda stok kaydı tutulmamaktadır. Bu sebeple antrepo içine yerleştirilmiş eşyaların stok kaydının ve içerik bilgilerinin önceden teslim edilen beyanname ve belgelere göre düzenlenerek gümrük işlemleri tamamlanmaktadır.
Özel antrepolar kendi içlerinde üç farklı gruba ayrılmaktadır. Bunlar C tipi antrepo, D tipi antrepo ve E tipi antrepodur.
C tipi antrepolar, yerleştirilen malların sahibiyle antrepo işletmecinin aynı firmadan olması halinde geçerlidir. Antrepoya yerleştirilen tüm eşyaların sorumluluğu firma ya da firma yetkilisine aittir.
D tipi antrepolarda da antrepo işletmecisi ve mal sahibi aynı kişi ya da firmadır. Bununla birlikte bu tipte, Gümrük Kanunu’nda yer alan 104’üncü maddenin üçüncü fıkrası uygulanmaktadır. D tipi antrepolara yerleştirilen eşyaların, yerleştirildiği tarihteki değeri baz alınarak ödenmesi gereken vergiler hesaplanır. Burada depolanmış olan tüm eşyalar basitleştirilmiş usul kapsamında değerlendirilerek serbest dolaşıma sokulabilir.
E tipi antrepolarda da antrepo işletmecisi ve yerleştirilen eşyaların sahibinin aynı kişi olması gerekir. Bununla birlikte eşyalar Gümrük Kanunu’nda yer alan 93’üncü maddenin üçüncü fıkrasına göre değerlendirilir. Bu tipte depolama yeri antrepo olarak kabul edilir ya da depolama yeri olmamasına karşın mallara antrepo kuralları uygulanır.
Bunların dışında bir de F tipi antrepo çeşitleri bulunur. Bunlara aynı zamanda gümrüklü antrepo adı verilmektedir. F tipleri genel antrepo kategorisine girer ve bu durumlarda mallar gümrük gözetimindedir.
Gümrüklü antrepoda, eşyalar ya da antrepoya yerleştirilecek olan mallar gümrük gözetimi altında bulunmaktadır. Bu durumun oluştuğu tüm durumlara gümrüklü antrepo adı verilir. İhraç edilen eşyaların gümrük denetiminde depolanması gerekli olduğu durumlarda, mallar gümrüklü antrepolarda depolanır.
Gümrüklü antrepo çeşitleri yukarıda bahsettiğimiz antrepo çeşitleri olan A, B, C, D ve E tipi antrepo tipleriyle benzerlik gösterir ve aynı şartları kapsar. Buna karşın her antrepo tipine göre farklı gümrüklerde çeşitli işlemler uygulanmaktadır. Bu sebeple malların ve antreponun sahibi; malın içeriğine ya da antrepo tipinin sağladığı avantajlara bağlı olarak depolanacak mala en uygun antrepo çeşidini seçmesi gerekir.
Bu durumu bir örnekle açıklama gerekirse; gümrükte yanıcı ve parlayıcı maddelerin depolanmasının gerekli olduğu durumlarda, buna uygun antrepolarda depolanmanın sağlanması gerekir. Malların depolanacağı antreponun özel biçimde tasarlanması ve yangına karşı koruma özelliklerinin bulunması zorunludur.
Gümrüklü antrepolarda belirli bir eşyanın depolanma süresine ilişkin herhangi bir alt ya da üst limit bulunmamaktadır. Malın sahibi olan firma ya da gerçek kişi, antrepo ücretini ödediği müddetçe malları gümrüklü antrepoda bekletebilir. Gümrüklü antrepolarda depolanan malların gümrük çıkışı gerçekleştirilmediği için eşyaların depolandığı süre zarfında gümrük vergisi ödenmesine de gerek yoktur. Özellikle yüksek miktarlarda ithalat gerçekleştiren firmaların, tüm malları tek seferde gümrükten çıkarması ve bir seferde tüm vergileri ödemek yerine malları parça parça çıkarmak, ekonomik bazı avantajlar sağlayabilmektedir.
Bunlarla birlikte gümrük antrepolarda malların bekleme süresinin belli olduğu durumlar da vardır. Bu durumlar şu şekildedir;