İthalat ve ihracat yapmak isteyen firmalar açısından en önemli konulardan biri de gümrük vergisidir. Çeşitli muafiyetleri olan, ürün gruplarına ve ülkelere bağlı olarak ödenmesi gereken tutarların değiştiği bu vergi, firmaların sıklıkla merak ettiği ve araştırdığı konuların başında gelir.
Öncelikle gümrük vergisinin ne olduğunu irdeleyerek başlayacağımız yazımızda, gümrük vergisi nasıl hesaplanır, ithalatta ve ihracatta gümrük vergisi rakamları gibi konuların tamamına da açıklık getireceğiniz.
Gümrük vergisinin ne olduğuna ilişkin tüm açıklamalar 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nda yapılmıştır. Bu kanun kapsamında yer alan tüm ithalat ya da ihracat işlemlerinde, ülke sınırlarından geçen ürünlere belirli oranlarda vergi uygulaması yapılmaktadır. Bu uygulamalar ithalat ve ihracat kapsamında yer alan ürün gruplarına göre yapılır. Aynı zamanda ürünün hangi ülkeden geldiği gibi kriterler de vergi oranlarının belirlenmesinde önemlidir.
Gümrük vergisinin ödenmesinin gerektiği ve gerekmediği durumlar ilgili kanunda açıkça belirtilmiştir. Buna göre bir işletmenin yurt dışına gönderdiği ürün toplamda 22 Euro’yu geçmiyorsa, bu durumda ithalat KDV’si ya da gümrük vergisine ilişkin bir maliyet bulunmamaktadır.
Eğer ürünün bedeli 22 ila 150 Euro aralığındaysa yalnızca ithalat KDV’si ödenmektedir. Bu durumda da gümrük vergisi ödemeye gerek yoktur. Fakat eğer ürünün fiyatı 150 Euro’dan fazlaysa bu durumda ürün gümrük vergisine tabi tutulmaktadır.
İthalat ya da ihracat yapmak isteyen firmalar açısından en önemli konulardan biri gümrük danışmanlık hizmetleri bir diğeri ise gümrük vergisinin ne kadar olduğudur. Dolayısıyla dış ticarete ilk kez açılacak olan firmalar gümrük vergisi nasıl hesaplanır sorusunu sıklıkla sormaktadır. Bu hesaplamaların yapılmasında birçok kriter rol oynamaktadır. Gümrük vergisi hesaplarken, ürünlerin, fiyatların ve ülkelerin önemi vardır. Gümrük vergi oranları ithal ya da ihraç edilecek olan ürünlerin taşıma bedeli, sigorta bedeli ve piyasa bedeli gibi maliyetler göz önünde bulundurulur.
Avrupa Birliği üyesi ülkelerden doğrudan Türkiye’ye gelen ürünlere %18 oranında, diğer ülkelerden gelen ürünler için ise %20 gümrük vergisi uygulanır. Bu vergi oranları her durumda geçerli değildir. Vergi oranlarının bu şekilde olması için ürünün bedelinin 1500 Euro’dan düşük olması gerekir. Bunun yanı sıra yolcuların kendileriyle birlikte getirdiği eşyalarda da bu oranlar geçerlidir. Aynı zamanda posta ve kargo yoluyla yapılan ürün gönderimlerinde de bu vergi oranları kullanılır. Kitap ve diğer basılı yayınlar için gümrük vergisi uygulaması bulunmamaktadır.
Gümrük vergisi uygulamasında ürünün bedeli önemli bir faktördür. Taşınan ürünün bedelinin 1500 Euro’yu almasında durumunda, ithalat vergileri için belirlenen oranlar kullanılır. Ülkeye girişi yapılan ürünün bedelinin belirlenmesinde Gümrük idaresine fatura, satış fişi ya da bedelin ödendiğine dair diğer belgelerin ibraz edilmesi gerekir. Eşyanın bedelinin kanıtlanması yolunda herhangi bir belge ibraz edilmesi, söz konusu eşya Gümrük idarelerince incelenmektedir. Bu incelemenin sonucunda ilgili idare tarafından eşyaya bir değer biçilir. Vergi uygulaması bu bedel üzerinden gerçekleştirilir.
Eğer ürünün bedeli 1500 Euro’nun altındaysa, eşyaların bu kategoride değerlendirilmesi için bazı şartları yerine getiriyor olması gerekir. Bu şartlar üç farklı maddeyle şu şekilde açıklanabilir;
Uluslararası ticarette, ihracat yapacaksanız çeşitli bazı vergileri de ödemek durumunda kalırsınız. İhracat gümrük vergisi hesaplama konusunda firmanızın söz konusu eşyalarına uygulanacak oranları ve rakamları önceden hesaplamanız mümkündür.Gümrük vergisi oranlarının değişiklik gösterdiği bu konuda, önceden bu bilgiye sahip olmak son derece önemlidir. Bu sayede ihraç edeceğiniz tüm eşyalara ilişkin vergileri önceden hesaplayabilir, vergi ve lojistik giderleri hesap ederek işlemlerinize devam edebilirsiniz.
İhracatta uygulanacak olan vergiler, genellikle eşyaların piyasa değerleri baz alınarak kategorize edilir. İhracat işlemlerinin tamamında, ürünlerin CIF bedeli hesaplanırken, eşya bedeli kullanılır. Eşyanın toplam olarak Türk Lirası karşılığı bedeli, sigorta bedeli ve navlun bedeli toplanarak CIF bedeli elde edilir. Daha öncede ifade ettiğimiz gibi değeri 1500 Euro’nun altındaki eşya bedelleri için uygulanan vergilerle doğrudan eşya için hesaplanan CIF bedeliyle çarpılarak ihracat gümrük vergisi maliyetleri hesaplanır. Eğer ihraç edilen eşyanın değeri 1500 Euro’dan fazlaysa Gümrük İradesi tarafından GTIP numarasına göre vergi oranları göz önünde bulundurulur. Bu numara üzerinden yapılacak olan sorgulamayla birlikte ihraç edilecek olan eşyaya uygulanan toplam vergi hesaplanır. GTIP numarasıyla birlikte yapılacak sorgulama; ürünün gümrük vergisi oranına ulaşmanızı ve bu oranla CIF bedelini çarparak net bir şekilde gümrük vergisini hesaplamanızı sağlar.
Gümrük vergilerinde eşya bedelinin yanı sıra farklı bazı kriterler de göz önünde bulundurularak net rakamlar ortaya çıkar. İthalat gümrük vergisi hesaplama işlemlerinde de bu kriterler son derece önemlidir. Hesaplamalar için çeşitli programlar ve uygulamalar kullanılabilmektedir. Bunun yanı sıra ithal edeceğiniz eşyaya bağlı olarak gümrük vergisini kendinizin hesaplaması da mümkündür.
İthalatta gümrük vergisi hesaplama için Gümrük Vergisi Matrahı kullanılmalıdır. Gümrük Vergisi Matrahı; ithal edeceğiniz ürünün CIF bedeli değerlendirilerek hesaplanır. GTIP karşılığı belirlenen eşyaların vergi oranları da bu şekilde belirlenmektedir. İthal edeceğiniz eşyanın CIF bedeli ise ürünün piyasa değeri, lojistik ücreti ve sigorta bedelinin toplamı üzerinden hesap edilir.
Eşyaya uygulanan bu bedellerin ortaya çıkmasının yanı sıra, net rakamların ortaya çıkması için GTIP numarasına bağlı olarak gümrük vergisi oranı ve CIF bedeli belirlenmelidir. Bu işlemin ardından eşyaya uygulanacak vergi oranı CIF bedeliyle çarpılmaktadır. Bu sayede ortaya net olarak gümrük vergisi rakamı çıkar. Gümrük vergisine ek olarak aynı zamanda ürünlerin gümrük geçişlerinde ordino ve ardiye masrafları gibi ilave masraflar da dikkate alınmalıdır.
İthal edilen ürünlerin gümrük vergisi bu şekilde basitçe hesaplanabilir. Bu sayede maliyetleri çok daha rahat bir şekilde ortaya koyabilir, kar zarar analizlerini daha doğru bir şekilde yapabilirsiniz. Bu hesaplama yöntemlerinin yanı sıra uygulama ve hesaplama araçlarını da kullanabilirsiniz.