İthalat ve ihracat uluslararası ticaret işlemlerinde önemli konuların başında gelir. İthalat bu anlamda birçok farklı uygulamayı da içermektedir. Peki, ithalat nedir? Nasıl yapılır ve kimler ithalat yapabilir? Bu sorularının tamamının cevabına yazımızda ulaşabilirsiniz.
İthalatın nasıl yapıldığına, kimlerden ithalat danışmanlığı alınabilir ve kimlerin yapabileceğine geçmeden önce ithalatı doğru tanımlamak önem taşır.
İthalat, temel olarak ülke dışından satın alınan eşyaların yurda girişi anlamına gelmektedir. Bu işlem sırasında bir dizi gümrük vergisi ödenmesi gerekebilmektedir. Firmaların yurt dışından satın aldıkları eşyaları gümrük sınırından geçirerek ülkeye sokması, ithalat olarak ifade edilir. İthalat işlemlerinde her ülke tarafından farklı prosedürler uygulanabilir. Gümrük vergisi ve diğer tüm prosedürler, ithalat yapan ülkenin yasalarına ve mevzuatına göre belirlenmektedir.
Bir eşyanın ithal edilebilmesi için serbest dolaşıma giriş rejimi şartlarının sağlanması gerekir. Bunun yanı sıra ödenmesi gereken tüm gümrük vergilerinin ödenmesi de ithalat işlemlerinde bir zorunluluktur. Bu şartlar ithalatın gerçekleşmesi açısından tek başına yeterli değildir. İthalatı gerçekleştirilecek olan eşyaların önceden belirlenen ticaret politikası önlemleri de bilinmeli, ithalata engel olabilecek diğer tüm işlemlerinden önceden tamamlanması gerekir. İthalatla birlikte karşınıza çıkan geçici ithalat ifadesi ise; ülke sınırlarına giriş yapan eşyaların belirli bir süre sonra tekrar ülke dışına çıkması gereken durumlarda geçerlidir.
İthalatı yapılacak olan ürünlerin Türkiye’ye getirilip getirilemeyeceği ve bununla birlikte ithal edilen eşyaların belgede yer alan tanımlarıyla fiziksel olarak uyumlulukları çeşitli kontrollerden geçirilmektedir. İthal edilen eşyaların kontrollerinde farklı kurumlar tarafından işletilen farklı prosesler vardır. Yapılan tüm kontrollerin ardından eşyanın ithalatında herhangi bir sorun görülmemesi halinde ithalat işlemi tamamlanır.
İthalat işlemini gerçekleştirebilmeniz için gümrük idarelerine, gümrük beyannamesi belgesini teslim etmeniz gerekir. Bu belgenin hazırlanması ve teslimi, eşyanın kontrollerinin yapılmasından önce ya da sonra gerçekleştirilebilmektedir. Eşya kontrolleri yapıldıktan sonra beyanname hazırlanarak gümrük idaresine teslim edilecekse, eşyanın kontrollerinin yapıldığı ve ithalatının onaylandığına ilişkin bir belgenin de beyannameyle birlikte teslim edilmesi gerekir.
İthal edilecek olan eşyanın kapsamına bağlı olarak gümrük idaresi ya da yetkili diğer kurumlar ek belge isteyebilir ya da kontrol proseslerini yürütebilir. Bitki ve bitkisel bazlı ürünlerin ithalatı için Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından bu ürünün incelenerek, onayının verilmesi gerekir. İthal edilecek olan eşyaların yurda girişine izin verilmemesi durumunda ise farklı gümrük şartları uygulanır. İlgili ürünlerin ithalatına izin verilmezse, doğrudan ya da gümrük sınırlarında bulunan serbest bölgeler üzerinden bu ürünlerin başka bir ülkeye transit gönderimi sağlanır. Bunun yanı sıra ilgili eşyanın gümrük mevzuatı çerçevesinde tasfiye edilmesi de mümkündür. İthaline izin verilmeyen eşyaların yanı sıra insan, hayvan, bitki ve çevre sağlığı için tehdit unsuru olabilecek ürün ve eşyaların transferine de izin verilmemektedir.
İthalat yapabilmeniz açısından Vergi Usul Kanunu çerçevesinde bir vergi numarası bulundurmanız yeterlidir. Vergi numarası bulunan tüm tüzel ve gerçek kişiler ithalat yapabilmektedir. Bunun yanı sıra hukuki tasarruf yapma yetkisi olan kişinin ortakları da ithalat yapabilir.
İthalat yapmak isteyen ancak gerekli vergi numarası bulunmayan kişilerin, ithalat işlemlerinden önce vergi numarası alması gerekir. Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlı tüm vergi dairelerinden başvuru yapılarak vergi numarası alınabilmektedir. Türkiye Cumhuriyeti kanunlarında dış ticaret yapabilmek için vergi numarasının yanı sıra ek herhangi bir belgeye ihtiyaç duyulmamaktadır. Vergi numarası olan tüm tüzel ve gerçek kişiler uluslararası ticaret yapabilirler. Bununla birlikte bazı özel durumlarda vergi numarası olmaksızın ihracat ve ithalat yapabilmek mümkündür. Bu durumlar şu şekildedir;
Ülkemizde ithalat konusunda yasaklama ve kısıtlamaları belirleyen bazı düzenlemeler bulunur. Bu düzenlemeler eşyanın tarife sınıflandırmasının yanı sıra GTİP numarasına dayanır. Cumhurbaşkanı ve Ticaret Bakanlığı bazı gerekçelere dayanarak belirli eşyaların ithalatına kısıtlama ya da yasaklama getirmekle yetkilidir. Bu gerekçeler genel olarak kamu düzeni, kamu güvenliği, kamu ahlakı; insanların, hayvanların ve bitkilerinin hayatlarının ve sağlıklarının korunması; tarihi, sanatsal ya da arkeolojik değeri bulunan ulusal hazinelerle fikri ve sınai mülkiyet haklarının korunmasıyla ilgilidir.
Bu sebeple bir eşyanın ülkemize sokulmadan önce Gümrük Tarife İstatistik Pozisyon (GTİP) Numarası belirlenmeli ve bu eşyayla ilgili kısıtlama ve yasaklama olup olmadığı araştırılmalıdır.
Türkiye Cumhuriyeti’ne ithal edilecek olan tüm eşyaların yeni ve kullanılmamış olması esastır. Yapılacak olan ithalata dair kuralların ve esasların belirlendiği ve Ticaret Bakanlığınca yayınlanan İthalat Rejimi Kararına göre her türlü kullanılmış, eski, yenileştirilmiş, kusurlu ve yatık eşyanın ülkemize ithal edilebilmesi için İthalat Genel Müdürlüğü’nden izin alınması gerekir. Alınan bu izinlerin ithalat işlemi sırasında gümrük idaresine ibraz edilmesi mecburidir.
Bazı eşyaların satın alınması ve Türkiye’ye ithal edilebilmesi için gerekli izinlerin alınması gerekir. Bu tip eşyalar dış ticaret ve gümrük mevzuatlarında ithali izne ya da uygunluk denetimine tabi eşya olarak ifade edilmektedir. Hangi eşyanın ithalat işlemlerinde izne ya da uygunluk denetimine tabi olduğu; dış ticaret politikası ve uluslararası anlaşmalar çerçevesinde belirlenmektedir. Bu denetimler farklı kurum ve kuruluşlarca yapılabilmektedir.
İthalat işlemlerine başlamadan önce, satın alacağınız eşyanın Türkiye’ye getirilmesinde herhangi bir kurum ya da kuruluştan; uygun belgesi, izin, lisans ya da yeterlilik belgesi olup olmadığını belirlemeniz gerekir. Bunun için Gümrük Tarife İstatistik Pozisyon Numarası kullanılmaktadır. Bu numara belirlendikten sonra ilgili eşyaya ilişkin bilgi edinmek eşyanın ithalatı konusunda hayati önemdedir. Bazı eşyalar yasağa tabi olmamakla birlikte, belirli kısıtlamalara tabi olabilir. Bu gibi eşyalar için mevzuatlarda belirlenen kurum ve kuruluşlardan izinlerin alınmış olması gerekir.
Örnek vermek gerekirse silah ithalatı Milli Savunma Bakanlığı, Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı, Jandarma Genel Komutanlığı, Sahil Güvenlik komutanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü, Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğü tarafından ve bu kuruluşlarca yetkilendirilmiş kurumlarca yapılabilmektedir. Bu kuruluşların yetkisi dışında hiçbir şekilde silah ithalatı yapabilmeniz mümkün değildir. Bunun yanı sıra gıda ve gıdayla temas eden ürünler, tarım ürünleri, sağlık ürünleri, işçi sağlığını etkileyecek ürünler gibi birçok farklı ürün için gerekli bakanlıklardan izin alınması gerekir. Eşyalar Türkiye’ye getirilmeden önce GTİP numarası belirlenerek, izne tabi olup olmadığı araştırılmalıdır.
Bir eşyanın yurt dışından satın alarak ülkemize ithal edilebilmesi için gümrük idaresine ibraz edilmesi gereken bazı belgeler vardır. Bu belgelerin ve gerekli vergilerin neler olduğunu Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu numarası sayesinde öğrenebilirsiniz.
İthalata konu olan eşyanın yurda girişi konusunda yasaklar, izin gerektiren durumlar, kotalar ve ihtisas gümrüğü uygulamaları olabilir. Bunun yanı sıra birçok ürün için standartlar, garanti belgesi, kontrol belgesi, analiz sertifikası, CE belgesi gibi belgeler de gümrük idaresi tarafından talep edilebilir. Bu gibi bir durumda sıkıntı yaşamamak adına gerekli araştırmanın önceden yapılarak tüm belgelerin doğru ve eksiksiz biçimde teslim edilmesi gerekir.